Wat heeft een toezichthouder met de Wet tegen witwassen en financiering van terrorisme (Wwft) te maken? (1).

Als u een toezichthoudende functie gaat uitoefenen is het van groot belang voor u om te weten of het bedrijf of instelling waar u toezicht gaat houden Wwft- plichtig is. In drie artikelen leg ik (1) uit wat de Wwft inhoudt en (2) welke (financiële) ondernemingen, rechtspersonen of vennootschappen, en aangewezen natuurlijke personen die in het kader van hun beroepsactiviteiten handelen, onder het toepassingsbereik van de Wwft vallen, en (3) wat een Wwft- plichtige instelling verplicht is te doen ter beheersing van de risico’s.

>

Geschiedenis

Eind jaren tachtig van de vorige eeuw werd er een intergouvernementele organisatie opgericht de Financial Action Task Force (FATF) die richtlijnen en aanbevelingen (Anti Money Laundering Directives) AMLD ging uitbrengen ter bescherming van het mondiale financiële systeem.

De 1^e anti witwas richtlijn van 1991 (AMLD1)had tot doel te verhinderen dat geld uit drugsmisdrijven werd witgewassen door de financiële sector. De werking van de richtlijn beperkte zich dus tot de financiële sector (banken, verzekeringsmaatschappijen e.d.).

De 2^e anti witwas richtlijn (AMLD2) volgde in 2001 na aanbevelingen van de FATF uit 1996. En breidde het werkingsgebied ver uit, naast banken gingen ook niet financiële dienstverleners onder de werking van de richtlijn vallen zoals accountants, makelaars, notarissen, advocaten, belastingadviseurs, trustkantoren, casino’s, en handelaren in zaken van grote waarde (auto’s, luxury high end goods, kunst etc.). Voor Nederland betekende dat implementatie van de Wet Identificatie bij Dienstverlening (WID) en de Wet Melding Ongebruikelijke Transacties (wet MOT).

De 3^e anti witwas richtlijn (AMLD3) volgde in 2005 en richtte zich ook op de financiering van terrorisme (9/11!), en bevatte aangescherpte regels voor identificatie van cliënten en verscherpt UBO onderzoek bij entiteiten. Verscherpt cliënten onderzoek werd verplicht voor Political Exposed Persons (PEP’s) waaraan een afzonderlijke richtlijn werd gewijd. De WID en de wet MOD kwamen in 2008 in Nederland te vervallen toen zij geïmplementeerd werden in de Wwft 2008.

De 4^e anti witwas richtlijn (AMDL4) volgde in 2015 na aanbevelingen van de FATF van 2012. De aparte PEP richtlijn werd onderdeel van AMLD4, de definitie van een UBO werd aangepast en tevens werd altijd verplicht gesteld een UBO te identificeren.

Het UBO register werd nu verplicht ingevoerd, in Nederland in september 2020, maar tot de dag van vandaag haperen de inschrijvingen in de KvK  die met de uitvoering werd belast. Voorts dienen Wwft instellingen bij client onderzoek een risicobeoordeling te maken. Voor sommige instellingen worden compliance en audit functies verplicht gesteld. Het onderscheid tussen buitenlandse en binnenlandse PEP’s vervalt ook.

De 5^e anti witwas richtlijn (AMLD5) volgde in 2018 en is in  juni 2020 in de (vernieuwde) Wwft 2020 geïmplementeerd. Nieuw zijn bepalingen over virtuele valuta, anonieme prepaid kaarten, hoog risico derden landen (aangewezen door de EU), en informatie uitwisseling tussen autoriteiten.

De 6^e anti witwas richtlijn (AMLD6) volgde in 2018 en is in december 2020 in de Wwft geïmplementeerd. Op zich bevatten de 5^e en 6^e richtlijn geen schokkende wijzigingen maar verscherpingen van bestaande regels. Snel volgde de eerste  Anti Money Laundering/ Combatting the Financing  of Terrorism (AML/CFT) verordening en een verordening die een Europese AML/CFT aanstelt (AMLA). Als alle wetgevende trajecten doorlopen zijn is het de bedoeling dat de AMLA in 2023 wordt opgericht en in 2024 operationeel zal zijn. Deze Europese autoriteit  gaat vergaande bevoegdheden krijgen.

Uit dit verkorte overzicht moge blijken dat de 7^e en volgende richtlijnen al in aantocht zijn om te komen tot een geïntegreerde EU aanpak van witwassen en terrorisme financiering en het toezicht er op. Duidelijk is dat de ontwikkelingen van de richtlijnen een directe connectie hebben met de grote geopolitieke gebeurtenissen. Brexit bijvoorbeeld is met  name vorm gegeven door de politieke en financiële krachten in Londen die vreesden door de richtlijnen hun dominante positie als “Laundromat” te verliezen. De oorlog in Oekraïne en de daarop volgende sancties maken duidelijk hoe het  foute geld in de Westerse economieën werd witgewassen. Om een wetgevende basis onder de Engelse sancties tegen de Russen mogelijk te maken heeft het VK in allerijl nieuwe wetten moeten invoeren nu zij geen deel meer uitmaken van de EU.

>>

Deel 2

In een volgend artikel zal ik Wwft- plichtige instellingen en beroepsbeoefenaars benoemen en welke procedures ze wettelijk verplicht zijn in te voeren in hun beroepspraktijk.